Τα παιδιά που έχουν «Διαταραχή στην Ανάγνωση» δυσκολεύονται σε ασυνήθιστο βαθμό να μάθουν να διαβάζουν. Συνήθως δυσκολεύονται να διαβάσουν νέες λέξεις, να διακρίνουν λέξεις που ήδη έχουν μάθει, να διαβάσουν λέξεις και φράσεις με κατάλληλο ρυθμό ή/και να κατανοήσουν το περιεχόμενο που διαβάζουν. Συχνά χρησιμοποιείται ο εναλλακτικός όρος «Δυσλεξία» όταν γίνεται αναφορά σε παιδιά με δυσχέρεια στην ανάγνωση. Ο όρος Δυσλεξία χρησιμοποιείται για να αναφερθούμε σε ένα συγκεκριμένο πρότυπο ανάγνωσης και σε δυσκολίες στον γραπτό λόγο, όπως δυσκολίες με την αναγνώριση λέξεων, την αποκωδικοποίηση ή την εκφορά νέων λέξεων και την ορθογραφία. Τα παιδιά με Δυσλεξία ενδέχεται (αλλά δεν είναι απαραίτητο) να έχουν και άλλες δυσκολίες στην ανάγνωση και τον γραπτό λόγο, όπως στην ανάγνωση λέξεων και προτάσεων με κατάλληλο ρυθμό, στην κατανόηση του περιεχομένου που διαβάζουν, καθώς και στην αναγνώριση της στίξης, των κεφαλαίων και της δομής της πρότασης όταν διαβάζουν και γράφουν.

Άλλα παιδιά μπορεί να δυσκολεύονται μόνο με προβλήματα στον γραπτό λόγο, όπως με την ορθογραφία, τη γραμματική, τη στίξη, τη δομή της πρότασης και τη συνολική γραπτή έκφραση. Αυτές οι δυσκολίες είναι αντιπροσωπευτικές της «Διαταραχής της Γραπτής Έκφρασης». Μερικές φορές χρησιμοποιείται ο εναλλακτικός όρος «Δυσγραφία» όταν θέλουμε να αναφερθούμε σε παιδιά με δυσχέρεια στον γραπτό λόγο. Αντίθετα από τα παιδιά με Δυσλεξία, τα παιδιά με Δυσγραφία δεν εμφανίζουν δυσκολίες ταυτόχρονα και στην ανάγνωση και στον γραπτό λόγο. Ωστόσο, μερικά μπορεί να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη λεπτή κίνηση, π.χ. δυσκολία στο να κρατούν το μολύβι ή να σχηματίζουν τα γράμματα, με αποτέλεσμα το γράψιμο να είναι πολύ κουραστικό για αυτά.

Τα παιδιά που έχουν ασυνήθιστη δυσκολία να μάθουν και να χειριστούν τα μαθηματικά δυσκολεύονται ιδιαίτερα να κατανοήσουν, να μάθουν και να χρησιμοποιούν τους αριθμούς για την εκτέλεση αριθμητικών πράξεων και διάφορες άλλες μαθηματικές εφαρμογές. Αυτά τα παιδιά μπορεί να έχουν «Διαταραχή στα Μαθηματικά», η οποία ορισμένες φορές αναφέρεται ως «Δυσαριθμησία».

Η παρουσία μιας Ειδικής Μαθησιακής Διαταραχής δεν σημαίνει ότι το παιδί έχει κάποιο νοητικό πρόβλημα. Αντίθετα, υπάρχουν μερικά παιδιά με Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή που διαθέτουν νοημοσύνη υψηλότερη από τον μέσο όρο. Ορισμένα παιδιά με μαθησιακές δυσχέρειες αντεπεξέρχονται στο σχολείο δουλεύοντας περισσότερο από τους συμμαθητές τους, αλλά τα περισσότερα χρειάζονται εξειδικευμένη εκπαιδευτική υποστήριξη για να αποκτήσουν ευχέρεια στην ανάγνωση, τον γραπτό λόγο ή/και τα μαθηματικά.

Ποια είναι τα συμπτώματα της Ειδικής Μαθησιακής Διαταραχής;

Πυρηνικά συμπτώματα της Ειδικής Μαθησιακής Διαταραχής

Συνοδά συμπτώματα της Ειδικής Μαθησιακής Διαταραχής

Συμπτώματα Δυσλεξίας ή δυσχέρειας στην ανάγνωση: Διαβάζει λανθασμένα μεμονωμένες λέξεις Διαβάζει αργά ή διστακτικά μεμονωμένες λέξεις Συχνά μαντεύει τις λέξεις αντί να τις διαβάζει Εκφέρει αργά και με προσπάθεια μεμονωμένες λέξεις ή λέξεις μέσα σε προτάσεις Δυσκολεύεται να κατανοήσει αυτό που διαβάζει ή να εξάγει το νόημα του κειμένου κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης ή μετά από αυτήν Δυσκολεύεται να μάθει, να θυμηθεί και να χρησιμοποιήσει ορθογραφικούς κανόνες όταν γράφει Συμπτώματα Δυσγραφίας ή δυσχέρειας στον γραπτό λόγο: Δυσκολίες σε στοιχεία του γραπτού λόγου, όπως ορθογραφία, γραμματική, στίξη και δομή πρότασης Δυσκολία στην οργάνωση του γραπτού λόγου (π.χ., καλές ιδέες, αλλά δυσκολία αποτύπωσής τους στο χαρτί) Συμπτώματα Δυσαριθμησίας ή δυσχέρειας στα μαθηματικά: Έχει φτωχή κατανόηση των αριθμών σε ό,τι αφορά το νόημα ή/και τα μεγέθη Μετράει με τα δάχτυλα αντί να θυμάται βασικές έννοιες πρόσθεσης και αφαίρεσης όπως θα ήταν αναμενόμενο Δυσκολεύεται πολύ με τους υπολογισμούς ή «χάνεται» μέσα στα βήματα των υπολογισμών Εναλλάσσει τις πράξεις κατά την επίλυση μαθηματικών προβλημάτων

Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να εμφανιστούν νωρίς στην παιδική ηλικία, ακόμη και προτού ο μαθητής διδαχθεί ανάγνωση ή γραφή: Πρώιμη καθυστέρηση στην ομιλία Δυσκολία στην εκμάθηση απλών στίχων Δυσκολία να μάθει το δεξιά και το αριστερά Δυσκολία να ακολουθήσει οδηγίες Δυσκολία να μάθει ή να απομνημονεύσει τους κανόνες των παιχνιδιών Δυσκολία να μάθει τα γράμματα ή τους ήχους των γραμμάτων Αποφυγή ή άρνηση δραστηριοτήτων που σχετίζονται με βιβλία Μεταγενέστερες δυσκολίες στην ανάγνωση και τον γραπτό: Στην κατανόηση της αλληλουχίας των συμβάντων σε μια ιστορία Στην οργάνωση της αλληλουχίας των συμβάντων στη συγγραφή μιας ιστορίας Στην κατανόηση σχέσεων Στο να βγάζει συμπεράσματα ή «να διαβάζει πίσω από τις λέξεις» Τα ακόλουθα μπορεί να εμφανιστούν νωρίς στην παιδική ηλικία, ακόμη και προτού το παιδί διδαχθεί τα μαθηματικά: Μαθαίνει να μετράει αργότερα από τα άλλα παιδιά Χάνει το λογαριασμό όταν μετράει Δυσκολεύεται να αναγνωρίσει τους αριθμούς Δυσκολεύεται να διακρίνει το αριστερό και το δεξί Δυσκολεύεται να διαβάσει το ρολόι και να πει την ώρα Δυσκολεύεται να χρησιμοποιήσει χρήματα για να πληρώσει ή να υπολογίσει τα ρέστα

Πώς διαγιγνώσκεται η Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή;

Η διάγνωση της Ειδικής Μαθησιακής Διαταραχής διενεργείται από διεπιστημονική ομάδα η οποία απαρτίζεται από ψυχίατρο παιδιών και εφήβων, ψυχολόγο, ειδικό παιδαγωγό και άλλους ειδικούς (π.χ. λογοθεραπευτή). Οι επαγγελματίες αυτοί χρησιμοποιούν τυποποιημένα τεστ και κλίμακες για να εξακριβώσουν εάν υπάρχει έλλειμμα στις αναγνωστικές ικανότητες του παιδιού και, εφόσον υπάρχει, να διερευνήσουν άλλους παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με το έλλειμμα, π.χ. προβλήματα ακοής ή κοινωνικούς, περιβαλλοντικούς και γνωστικούς παράγοντες. Διάγνωση Ειδικής Μαθησιακής Διαταραχής στην Ανάγνωση (Δυσλεξία), στον Γραπτό Λόγο (Δυσγραφία) ή στα Μαθηματικά (Δυσαριθμησία) μπορεί να τεθεί μόνο εφόσον οι δυσκολίες του παιδιού επιμένουν για τουλάχιστον έξι μήνες, παρά την κατάλληλη εκπαίδευση στις δεξιότητες ανάγνωσης, γραφής ή μαθηματικών, και επιπλέον παρά τις παρεμβάσεις για την αποκατάσταση των δυσκολιών. Συνήθως, προκειμένου να είναι δυνατή η ακριβής αξιολόγηση, τα παιδιά πρέπει να φτάσουν στη σχολική ηλικία (ή να έχουν δεχτεί αρκετή εκπαίδευση στην πρώιμη ανάγνωση).

Δεδομένα για την Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή
Συχνότητα της διαταραχής παγκοσμίως	Το παγκόσμιο ποσοστό των παιδιών σχολικής ηλικίας και των εφήβων με μια Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή ποικίλλει από μελέτη σε μελέτη και κυμαίνεται μεταξύ 5% και 15%.
Επιβάρυνση της δημόσιας υγείας από τη Διαταραχή στην Ελλάδα	Η Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή ευθύνεται για λιγότερο από 0,01% για τα προσαρμοσμένα ως προς την αναπηρία έτη ζωής (δείκτης DALYs), δηλαδή τα έτη υγιούς ζωής που χάνονται σε παιδιά και εφήβους 5 -14 ετών στην Ελλάδα.
Αναλογία στα φύλα	Τα συγκριτικά δεδομένα για την Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή δείχνουν ότι η αναλογία στα φύλα κυμαίνεται από 2:1 έως 3:1 υπέρ των αγοριών, αν και τα περισσότερα από αυτά τα δεδομένα βασίζονται σε μελέτες που εξέτασαν την ανάγνωση παρά τον γραπτό λόγο και τα μαθηματικά.
Ηλικία αιχμής της εμφάνισης	Παρ’ όλο που απουσιάζουν ειδικά δεδομένα για την Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή, η εμφάνιση των νευροαναπτυξιακών διαταραχών συνολικά παρουσιάζει αιχμή στην ηλικία των 5,5 ετών.
Ποσοστό περιπτώσεων που διαγιγνώσκεται πριν από την ηλικία των 18 ετών	Παρ’ όλο που απουσιάζουν ειδικά δεδομένα για την Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή, το ποσοστό των περιπτώσεων που διαγιγνώσκεται πριν από την ηλικία των 18 ετών με νευροαναπτυξιακές διαταραχές συνολικά είναι 83,2%. Αυτό σημαίνει ότι το 83.2% των ατόμων με μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή θα έχουν διαγνωστεί μέχρι να φτάσουν την ηλικία των 18 ετών.

Ποιοι παράγοντες συνδέονται με την Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή;

Ορισμένοι συνήθεις παράγοντες που συνδέονται με τη Δυσλεξία είναι οι εξής:

• Γενετικοί και οικογενείς παράγοντες. Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για τα παιδιά που έχουν δυσλεκτικό συγγενή πρώτου βαθμού.
• Έκθεση σε τοξικές ουσίες. Έκθεση σε ορισμένες τοξικές ουσίες (π.χ., μόλυβδος, φλογοεπιβραδυντικά) προγεννητικά ή στα πρώτα χρόνια της ζωής.
• Πρόωρος τοκετός ή χαμηλό βάρος γέννησης.
• Γνωστικοί παράγοντες. Περιλαμβάνονται ελλείμματα στον προφορικό λόγο (π.χ. φτωχό λεξιλόγιο, δυσκολίες περιγραφής, γραμματικά και συντακτικά λάθη στην ομιλία), φωνολογικά ελλείμματα, (π.χ. παραλείψεις, αντικαταστάσεις και αντιμεταθέσεις συμφώνων), και ελλείμματα στην αισθητηριακή, ακουστική, γλωσσική, ή οπτική επεξεργασία.

Διάφοροι κοινωνικο-οικονομικοί παράγοντες, όπως η ανεπαρκής πρόσβαση σε κατάλληλους σχολικούς πόρους, μπορούν να περιορίσουν την απόκτηση εκ μέρους του παιδιού δεξιοτήτων ανάγνωσης, γραπτού λόγου ή/και μαθηματικών. Ωστόσο, η Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή δεν αποτελεί απλώς συνέπεια της έλλειψης ευκαιριών μάθησης ή της ανεπαρκούς εκπαίδευσης. Παρότι η έλλειψη εκπαίδευσης ή εκπαιδευτικών ευκαιριών δεν οδηγεί σε Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή, μπορεί ωστόσο να οδηγήσει σε αδυναμίες σε ό,τι αφορά τις δεξιότητες ανάγνωσης, γραπτού λόγου ή/και μαθηματικών ή σε συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά που παρατηρούνται στην Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή.

Ποιες άλλες διαταραχές συνυπάρχουν με την Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή;

Παρ’ όλο που κάθε παιδί με Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή δεν είναι ίδιο με ένα άλλο, η διαταραχή σε μια πτυχή της μάθησης (ανάγνωση, γραπτός λόγος ή μαθηματικά) συνήθως συνυπάρχει με διαταραχή και σε άλλη πτυχή της μάθησης (π.χ. ένα παιδί με Δυσλεξία μπορεί να έχει επίσης και Δυσαριθμησία), καθώς και με άλλες νευροαναπτυξιακές διαταραχές, όπως Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής/Υπερκινητικότητας, διαταραχές της επικοινωνίας, Αναπτυξιακή Διαταραχή Κινητικού Συντονισμού και Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος. Άλλες διαταραχές της ψυχικής υγείας που θα μπορούσαν να συνυπάρχουν είναι οι αγχώδεις, η καταθλιπτική και η διπολική διαταραχή.

Πώς αντιμετωπίζεται η Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή;

Τα παιδιά με Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή χρειάζεται να διδαχθούν ειδικές δεξιότητες, ώστε να μπορούν να διαβάζουν, να γράφουν και να κάνουν υπολογισμούς πιο αποτελεσματικά. Αυτές οι δεξιότητες διδάσκονται συνήθως από ειδικούς παιδαγωγούς. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει και την ψυχολογική υποστήριξη των παιδιών που θα τα βοηθήσει να νιώθουν λιγότερο άγχος και ντροπή για τις μαθησιακές τους δυσκολίες.

Τα παιδιά με Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή μπορεί να χρειάζονται και επιπρόσθετη υποστήριξη που θα τα βοηθήσει να συμβαδίζουν με την τάξη τους, να τα καταφέρνουν με τις εργασίες για το σπίτι και να αντεπεξέρχονται στην πίεση των διαγωνισμάτων. Οι εκπαιδευτικοί της ενισχυτικής διδασκαλίας και οι ειδικοί παιδαγωγοί μπορούν να βοηθήσουν τους μαθητές να μάθουν πώς να προσεγγίζουν τις εργασίες ανάγνωσης και γραπτού λόγου ή τα μαθηματικά προβλήματα με αποδοτικότερους τρόπους.

Τα παιδιά με Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή μπορούν επίσης να ωφεληθούν από την άμεση υποστήριξη στην τάξη, καθώς και με υποστηρικτικά εργαλεία και υποβοηθητική τεχνολογία, όπως οι αριθμομηχανές, μαθηματικές εφαρμογές και εργαλεία διαχείρισης χρόνου (π.χ. υπενθυμίσεις στο τηλέφωνο).

Οι μαθητές με Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή έχουν ορισμένα δικαιώματα εκ του νόμου έπειτα από την αξιολόγησή τους σε Κέντρα Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Y.). Αυτά περιλαμβάνουν, με βάση την παρούσα νομοθεσία, το δικαίωμα σε εκπαιδευτικές διευκολύνσεις στο σχολείο, για παράδειγμα:

Μέσα στην τάξη:

• Να μην είναι υποχρεωμένοι να διαβάζουν μεγαλόφωνα μέσα την τάξη
• Να μην είναι υποχρεωμένοι να μάθουν μια ξένη γλώσσα
• Να έχουν τη δυνατότητα διαδικτυακής πρόσβασης στο βιβλίο του εκπαιδευτικού

Έξω από την τάξη:

• Επιπρόσθετη εκπαιδευτική υποστήριξη σε Τμήμα Ένταξης του σχολείου
• Επιπρόσθετη εκπαιδευτική υποστήριξη μέσω της Ενισχυτικής Διδασκαλίας

Κατά τη διάρκεια των τεστ/διαγωνισμάτων/εξετάσεων:

• Οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να δώσουν τις εξετάσεις της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και τις πανελλήνιες εξετάσεις προφορικά ή να υπαγορεύσουν τις απαντήσεις τους
• Οι εξεταστές ενθαρρύνονται να διευκολύνουν τις προφορικές απαντήσεις
• Οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να γράψουν τις απαντήσεις πρώτα σε ένα τετράδιο τις οποίες εν συνεχεία συμβουλεύονται όταν απαντούν προφορικά
• Γίνεται τακτική υπενθύμιση στους μαθητές να συγκεντρώνονται και να ολοκληρώνουν εγκαίρως
• Κατόπιν έγκρισης, μπορεί να δοθεί παράταση χρόνου στις Πανελλήνιες Εξετάσεις
• Δίνεται επιπρόσθετος χρόνος στα διαγωνίσματα τριμήνου.

Πού μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την ανάπτυξη δεξιοτήτων ανάγνωσης και μαθηματικών ή για θέματα που σας προβληματίζουν, μπορείτε να επισκεφθείτε τους συνοπτικούς οδηγούς "Δυσκολίες στην ανάγνωση" ή "Δυσκολίες στα μαθηματικά".

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις επιστημονικές πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για την ανάπτυξη αυτού του οδηγού, μπορείτε να ανατρέξετε στον βιβλιογραφικό κατάλογο:

Βιβλιογραφία

Κλινική περιγραφή, συμπτώματα και διαγνωστικές πληροφορίες

• American Psychiatric Association. (2022). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: Fifth Edition Text Revision DSM-5-TR. American Psychiatric Association Publishing, Washington, DC.
• Child Mind Institute. (2023, January 9). Quick guide to dyscalculia. https://childmind.org/guide/quick-guide-to-dyscalculia/
• Child Mind Institute. (2023, January 9). Quick guide to specific learning disorders. https://childmind.org/guide/quick-guide-to-specific-learning-disorder/
• Martinelli, K. (2022, December 6). Understanding dyslexia: Know the signs, and how to help kids with the most common learning disability. https://childmind.org/article/understanding-dyslexia/
• Sadusky, A., Berger, E. P., Reupert, A. E., & Freeman, N. C. (2022). Methods used by psychologists for identifying dyslexia: A systematic review. Dyslexia, 28(2), 132–148. https://doi.org/10.1002/dys.1706
• Souza, J. (2023, January 9). Understanding dysgraphia: How to help kids who struggle with learning to write. https://childmind.org/article/understanding-dysgraphia/
• World Health Organization. (2022, February). ICD-11 for mortality and morbidity statistics. 6A03 Developmental Learning Disorder. https://icd.who.int/browse11/l-m/en#/http%3a%2f%2fid.who.int%2ficd%2fentity%2f2099676649

Δεδομένα

• American Psychiatric Association. (2022). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: Fifth Edition Text Revision DSM-5-TR. American Psychiatric Association Publishing, Washington, DC.
• Fortes, I. S., Paula, C. S., Oliveira, M. C., Bordin, I. A., de Jesus Mari, J., & Rohde, L. A. (2016). A cross-sectional study to assess the prevalence of DSM-5 specific learning disorders in representative school samples from the second to sixth grade in Brazil. European Child & Adolescent Psychiatry, 25(2), 195–207. https://doi.org/10.1007/s00787-015-0708-2
• Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME). (2019). GBD Compare Data Visualization. Seattle, WA: IHME, University of Washington, Available from http:// vizhub.healthdata.org/gbd-compare. (Accessed 11/15/2022)
• Kendler, K. S. (2013). What psychiatric genetics has taught us about the nature of psychiatric illness and what is left to learn. Molecular Psychiatry, 18(10), 1058–1066. https://doi.org/10.1038/mp.2013.50
• Khodeir, M. S., El-Sady, S. R., & Mohammed, H. A. E.-R. (2020). The prevalence of psychiatric comorbid disorders among children with specific learning disorders: A systematic review. The Egyptian Journal of Otolaryngology, 36(1), 57. https://doi.org/10.1186/s43163-020-00054-w
• Moll, K., Kunze, S., Neuhoff, N., Bruder, J., & Schulte-Körne, G. (2014). Specific Learning Disorder: Prevalence and Gender Differences. PLoS ONE, 9(7), e103537. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0103537
• Solmi, M., Radua, J., Olivola, M., Croce, E., Soardo, L., Salazar de Pablo, G., Il Shin, J., Kirkbride, J. B., Jones, P., Kim, J. H., Kim, J. Y., Carvalho, A. F., Seeman, M. V., Correll, C. U., & Fusar-Poli, P. (2022). Age at onset of mental disorders worldwide: Large-scale meta-analysis of 192 epidemiological studies. Molecular Psychiatry, 27(1), 281–295. https://doi.org/10.1038/s41380-021-01161-7
• Vlachos, F., Avramidis, E., Dedousis, G., Chalmpe, M., Ntalla, I., & Giannakopoulou, M. (2013). Prevalence and Gender Ratio of Dyslexia in Greek Adolescents and Its Association with Parental History and Brain Injury. American Journal of Educational Research, 1(1), 22–25. https://doi.org/10.12691/education-1-1-5
• Yang, L., Li, C., Li, X., Zhai, M., An, Q., Zhang, Y., Zhao, J., & Weng, X. (2022). Prevalence of Developmental Dyslexia in Primary School Children: A Systematic Review and Meta-Analysis. Brain Sciences, 12(2), 240. https://doi.org/10.3390/brainsci12020240

Συνδεόμενοι παράγοντες

• American Psychiatric Association. (2022). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: Fifth Edition Text Revision DSM-5-TR. American Psychiatric Association Publishing, Washington, DC.
• Dulcan, M. K., Ballard, R. R., Jha, P., & Sadhu, J. M. (Eds.). (2017). Concise Guide to Child and Adolescent Psychiatry (Fifth Edition). American Psychiatric Association Publishing. https://doi.org/10.1176/appi.books.9781615371457
• Kendler, K. S. (2013). What psychiatric genetics has taught us about the nature of psychiatric illness and what is left to learn. Molecular Psychiatry, 18(10), 1058–1066. https://doi.org/10.1038/mp.2013.50

Συνυπάρχουσες διαταραχές

• American Psychiatric Association. (2022). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: Fifth Edition Text Revision DSM-5-TR. American Psychiatric Association Publishing, Washington, DC.
• Donolato, E., Cardillo, R., Mammarella, I. C., & Melby‐Lervåg, M. (2022). Research Review: Language and specific learning disorders in children and their co‐occurrence with internalizing and externalizing problems: a systematic review and meta‐analysis. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 63(5), 507–518. https://doi.org/10.1111/jcpp.13536
• Khodeir, M. S., El-Sady, S. R., & Mohammed, H. A. E.-R. (2020). The prevalence of psychiatric comorbid disorders among children with specific learning disorders: A systematic review. The Egyptian Journal of Otolaryngology, 36(1), 57. https://doi.org/10.1186/s43163-020-00054-w

Παρεμβάσεις

• Datchuk, S. M., Wagner, K., & Hier, B. O. (2020). Level and trend of writing sequences: A review and meta-analysis of writing interventions for students with disabilities. Exceptional Children, 86(2), 174–192. https://doi.org/10.1177/0014402919873311
• Datchuk, S. M., Rodgers, D. B., Wagner, K., Hier, B. O., & Moore, C. T. (2022). Effects of writing interventions on the level and trend of total words written: A meta-analysis. Exceptional Children, 88(2), 145–162. https://doi.org/10.1177/00144029211027537
• Galuschka, K., Görgen, R., Kalmar, J., Haberstroh, S., Schmalz, X., & Schulte-Körne, G. (2020). Effectiveness of spelling interventions for learners with dyslexia: A meta-analysis and systematic review. Educational Psychologist, 55(1), 1–20. https://doi.org/10.1080/00461520.2019.1659794
• Hall, C., Dahl‐Leonard, K., Cho, E., Solari, E. J., Capin, P., Conner, C. L., Henry, A. R., Cook, L., Hayes, L., Vargas, I., Richmond, C. L., & Kehoe, K. F. (2022). Forty years of reading intervention research for elementary students with or at risk for Dyslexia: A systematic review and meta‐analysis. Reading Research Quarterly, rrq.477. https://doi.org/10.1002/rrq.477
• Perdue, M. V., Mahaffy, K., Vlahcevic, K., Wolfman, E., Erbeli, F., Richlan, F., & Landi, N. (2022). Reading intervention and neuroplasticity: A systematic review and meta-analysis of brain changes associated with reading intervention. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 132, 465–494. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2021.11.011
• Powell, S. R., Mason, E. N., Bos, S. E., Hirt, S., Ketterlin‐Geller, L. R., & Lembke, E. S. (2021). A Systematic review of mathematics interventions for middle‐school students experiencing mathematics difficulty. Learning Disabilities Research & Practice, 36(4), 295–329. https://doi.org/10.1111/ldrp.12263
• Simms, V., Gilmore, C., Sloan, S., & McKeaveney, C. (2018). Protocol for a systematic review: Interventions to improve mathematics achievement in primary school‐aged children: a systematic review. Campbell Systematic Reviews, 14(1), 1–26. https://doi.org/10.1002/CL2.215