Τα παιδιά και οι έφηβοι με Σωματοδυσμορφική Διαταραχή συχνά αισθάνονται υπερβολική ντροπή. Μπορεί να μην επιθυμούν να πάνε στο σχολείο ή να δουν τους φίλους τους, λόγω του ελαττώματος στην εμφάνισή τους. Ενδέχεται να προσπαθούν να καλύψουν αυτό που τα ενοχλεί με ρούχα ή με μακιγιάζ ή και ακόμη να επιθυμούν να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση για να το διορθώσουν. Ωστόσο, οι σωματικές αλλαγές δεν καταφέρνουν να κάνουν τα παιδιά με Σωματοδυσμορφική Διαταραχή να νιώσουν καλύτερα. Βρίσκουν κάτι για να ανησυχούν ανεξάρτητα από το πώς φαίνονται στην πραγματικότητα.

Τα παιδιά που έχουν Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (ΙΨΔ) είναι πιθανότερο να αναπτύξουν Σωματοδυσμορφική Διαταραχή.

Ποια είναι τα συμπτώματα της Σωματοδυσμορφικής Διαταραχής;

Σε αντίθεση με τις Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής, η Σωματοδυσμορφική Διαταραχή δεν εστιάζει αναγκαστικά στο σωματικό βάρος ή το σωματικό λίπος του παιδιού ή του εφήβου. Συνήθως πρωτοεμφανίζεται γύρω στην ηλικία των 12 ή 13 χρόνων. Τα συμπτώματα που εκδηλώνουν τα παιδιά και οι έφηβοι με Σωματοδυσμορφική Διαταραχή περιλαμβάνουν τα εξής:

Πυρηνικά συμπτώματα της Σωματοδυσμορφικής Διαταραχής

Συνοδά συμπτώματα της Σωματοδυσμορφικής Διαταραχής

● Εμμονή με ένα ή περισσότερα αντιληπτά ελαττώματα ή ατέλειες της εξωτερικής εμφάνισης που είναι είτε μη παρατηρήσιμα είτε ελάχιστα ορατά σε άλλους παρατηρητές

● Επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, όπως έλεγχος στον καθρέφτη, υπερβολική περιποίηση, αναζήτηση καθησυχασμού

● Νοητικές διεργασίες, όπως σύγκριση της εμφάνισής τους με την εμφάνιση των άλλων

● Υπερβολική ανησυχία ή ντροπή για την εμφάνισή τους

● Πεποίθηση ότι μια ασήμαντη ατέλεια τους ασχημαίνει

● Εμμονική ανησυχία για ένα συγκεκριμένο μέρος του σώματος, όπως η μύτη ή τα δόντια

● Πολύς χρόνος που αφιερώνεται μπροστά στον καθρέφτη ή πλήρης αποφυγή του καθρέφτη

● Συνεχής αναζήτηση καθησυχασμού για την εμφάνισή τους

● Άρνηση να εμφανίζονται σε φωτογραφίες

● Επιθυμία αισθητικής χειρουργικής παρέμβασης

● Εναλλαγές της διάθεσης

● Χαμηλή αυτοεκτίμηση ή αρνητική άποψη για τον εαυτό

● Κοινωνικό άγχος

● Ανησυχία που παρεμποδίζει την καθημερινή ζωή

Πώς διαγιγνώσκεται η Σωματοδυσμορφική Διαταραχή;

Η διάγνωση της Σωματοδυσμορφικής Διαταραχής παρουσιάζει δυσκολίες, επειδή τα συμπτώματά της μπορεί να μοιάζουν με εκείνα άλλων διαταραχών, όπως της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής ή των Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής. Μερικές φορές τα παιδιά ή οι έφηβοι δυσκολεύονται να πουν σε κάποιον ότι στενοχωριούνται λόγω της εμφάνισής τους ή ενός συγκεκριμένου στοιχείου της εμφάνισής τους.

Ο ψυχίατρος παιδιών και εφήβων διαγιγνώσκει Σωματοδυσμορφική Διαταραχή για ένα παιδί ή έναν έφηβο, αφού διερευνήσει εάν τα συμπτώματα του παιδιού ή του εφήβου σχετίζονται με την διαταραχή ή με άλλη αιτία. Μπορεί να κάνει κλινική εξέταση και να αξιολογήσει τόσο το παιδί/τον έφηβο όσο και τους γονείς/φροντιστές, ώστε να προσδιορίσει την ειδική φύση των συμπτωμάτων του παιδιού/του εφήβου. Τέλος, θα προσπαθήσει να βεβαιωθεί ότι τα συμπτώματα του παιδιού ή του εφήβου δεν σχετίζονται με κάτι απρόβλεπτο.

Δεδομένα για τη Σωματοδυσμορφική Διαταραχή
Συχνότητα της διαταραχής παγκοσμίως	Η Σωματοδυσμορφική Διαταραχή εκτιμάται ότι αφορά ποσοστό μεταξύ 0,5% και 3,2% του παγκόσμιου πληθυσμού, αν και τα ποσοστά ποικίλλουν ανάλογα με τους διάφορους πληθυσμούς (π.χ., γενικός πληθυσμός, μαθητές, δερματολογικοί ασθενείς κ.λπ.). Δεν υπάρχουν πρόσφατα επιδημιολογικά δεδομένα για την Ελλάδα.
Επιβάρυνση της δημόσιας υγείας από τη Διαταραχή στην Ελλάδα	Η Σωματοδυσμορφική Διαταραχή ευθύνεται κατά λιγότερο από 0,03% του συνόλου των προσαρμοσμένων ως προς την αναπηρία ετών ζωής (DALYs), δηλαδή των ετών υγιούς ζωής που χάνονται στον πληθυσμό ηλικίας 5-14 ετών στην Ελλάδα.
Αναλογία στα φύλα	Τα συγκριτικά δεδομένα ως προς το φύλο για τη Σωματοδυσμορφική Διαταραχή δείχνουν ότι τα κορίτσια διαγιγνώσκονται συχνότερα από τα αγόρια, σε αναλογία 1,1:1.
Ηλικία αιχμής της εμφάνισης	Η εμφάνιση της Σωματοδυσμορφικής Διαταραχής εκτιμάται ότι κορυφώνεται στην ηλικία μεταξύ 16 και 17 ετών.
Ποσοστό περιπτώσεων που διαγιγνώσκεται πριν από την ηλικία των 18 ετών	Περίπου το 66% των ατόμων με Σωματοδυσμορφική Διαταραχή διαγιγνώσκεται με τη διαταραχή έως την ηλικία των 18 ετών.

Ποιοι παράγοντες συνδέονται με τη Σωματοδυσμορφική Διαταραχή;

Ορισμένοι συνήθεις παράγοντες που συνδέονται με τη Σωματοδυσμορφική Διαταραχή είναι οι εξής:

Γενετικοί και οικογενείς παράγοντες. Πιθανόν εμπλέκεται ένας συνδυασμός περισσότερων γονιδίων που αλληλεπιδρούν με σύνθετο τρόπο με διάφορους περιβαλλοντικούς παράγοντες. Επίσης, η ύπαρξη ενός συγγενούς πρώτου βαθμού με την ίδια διαταραχή ή με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες. Περιλαμβάνουν τα στρεσσογόνα γεγονότα ζωής, όπως την παραμέληση ή την κακοποίηση κατά την παιδική ηλικία· την κοροϊδία ή τον εκφοβισμό από τους άλλους· και την απόρριψη από τους συνομηλίκους.

Ποιες άλλες διαταραχές συνυπάρχουν με τη Σωματοδυσμορφική Διαταραχή;

Παρόλο που κάθε παιδί ή έφηβος είναι διαφορετικός από τον άλλο, η Σωματοδυσμορφική Διαταραχή συχνά συνοδεύεται από Μείζονα Καταθλιπτική Διαταραχή. Άλλες, συχνά συνυπάρχουσες διαταραχές είναι η Διαταραχή Κοινωνικού Άγχους, η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή και προβλήματα χρήσης ουσιών.

Πώς αντιμετωπίζεται η Σωματοδυσμορφική Διαταραχή;

Η θεραπευτική αντιμετώπιση της Σωματοδυσμορφικής Διαταραχής τυπικά περιλαμβάνει έναν συνδυασμό γνωσιακής-συμπεριφορικής θεραπείας (ΓΣΘ) και αντικαταθλιπτικής φαρμακευτικής αγωγής. Η ΓΣΘ βοηθά τα παιδιά να μάθουν πώς να αλλάζουν τις αρνητικές σκέψεις που κάνουν για τον εαυτό τους και τα δύσκολα συναισθήματα που βιώνουν εξαιτίας τους.

Σε σοβαρές περιπτώσεις, όταν ένα παιδί ή ένας έφηβος κινδυνεύει να προκαλέσει βλάβη στον εαυτό του, ίσως χρειαστεί να νοσηλευτεί για ένα διάστημα.

Η αισθητική/επανορθωτική χειρουργική δεν ενδείκνυται ως θεραπεία για τη Σωματοδυσμορφική Διαταραχή. Και αυτό διότι τα παιδιά ή οι έφηβοι με τη Διαταραχή είναι πιθανό ότι θα αρχίσουν να ανησυχούν για μια νέα ατέλεια, αμέσως μόλις διορθωθεί η παλιά.

Πού μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την εικόνα σώματος και θέματα που σας προβληματίζουν, μπορείτε επίσης να επισκεφθείτε τον συνοπτικό οδηγό «Προβληματισμοί που σχετίζονται με την εικόνα του σώματος» στην ιστοσελίδα μας.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις επιστημονικές πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για την ανάπτυξη αυτού του οδηγού, μπορείτε να ανατρέξετε στον βιβλιογραφικό κατάλογο:

Βιβλιογραφία

Κλινική περιγραφή, συμπτώματα και διαγνωστικές πληροφορίες

American Psychiatric Association. (2022). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: Fifth Edition Text Revision DSM-5-TR. American Psychiatric Association Publishing, Washington, DC.
Child Mind Institute. (2021, September 7). Quick guide to body dysmorphic disorder. https://childmind.org/guide/quick-guide-to-body-dysmorphic-disorder/
World Health Organization. (2022, February). ICD-11 for mortality and morbidity statistics. 6B21 Body Dysmorphic Disorder. https://icd.who.int/browse11/l-m/en#/http%3a%2f%2fid.who.int%2ficd%2fentity%2f731724655

Δεδομένα

American Psychiatric Association. (2022). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: Fifth Edition Text Revision DSM-5-TR. American Psychiatric Association Publishing, Washington, DC.
Bjornsson, A. S., Didie, E. R., Grant, J. E., Menard, W., Stalker, E., & Phillips, K. A. (2013). Age at onset and clinical correlates in body dysmorphic disorder. Comprehensive Psychiatry, 54(7), 893–903. https://doi.org/10.1016/j.comppsych.2013.03.019
Bjornsson, A. S., Didie, E. R., & Phillips, K. A. (2010). Body dysmorphic disorder. Dialogues in Clinical Neuroscience, 12(2), 221–232. https://doi.org/10.31887/DCNS.2010.12.2/abjornsson
Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME). (2019). GBD Compare Data Visualization. Seattle, WA: IHME, University of Washington, Available from http:// vizhub.healthdata.org/gbd-compare. (Accessed 11/15/2022)
Minty, A., & Minty, G. (2021). The prevalence of body dysmorphic disorder in the community: A systematic review. GLOBAL PSYCHIATRY ARCHIVES, 4(2), 130–154. https://doi.org/10.52095/gp.2021.8113
Phillips, K. A., & Kelly, M. M. (2021). Body Dysmorphic Disorder: Clinical Overview and Relationship to Obsessive-Compulsive Disorder. FOCUS, 19(4), 413–419. https://doi.org/10.1176/appi.focus.20210012

Συνδεόμενοι παράγοντες

American Psychiatric Association. (2022). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: Fifth Edition Text Revision DSM-5-TR. American Psychiatric Association Publishing, Washington, DC.
Kendler, K. S. (2013). What psychiatric genetics has taught us about the nature of psychiatric illness and what is left to learn. Molecular Psychiatry, 18(10), 1058–1066. https://doi.org/10.1038/mp.2013.50
Mallinger, G., & Weiler, A. (2020). Psychosocial risk and body dysmorphic disorder: A systematic review. Journal of Human Behavior in the Social Environment, 30(8), 1030–1044. https://doi.org/10.1080/10911359.2020.1790463

Συνυπάρχουσες διαταραχές

American Psychiatric Association. (2022). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: Fifth Edition Text Revision DSM-5-TR. American Psychiatric Association Publishing, Washington, DC.
Castle, D., Beilharz, F., Phillips, K. A., Brakoulias, V., Drummond, L. M., Hollander, E., Ioannidis, K., Pallanti, S., Chamberlain, S. R., Rossell, S. L., Veale, D., Wilhelm, S., Van Ameringen, M., Dell’Osso, B., Menchon, J. M., & Fineberg, N. A. (2021). Body dysmorphic disorder: A treatment synthesis and consensus on behalf of the International College of Obsessive-Compulsive Spectrum Disorders and the Obsessive Compulsive and Related Disorders Network of the European College of Neuropsychopharmacology. International Clinical Psychopharmacology, 36(2), 61–75. https://doi.org/10.1097/YIC.0000000000000342
Malcolm, A., Labuschagne, I., Castle, D., Terrett, G., Rendell, P. G., & Rossell, S. L. (2018). The relationship between body dysmorphic disorder and obsessive-compulsive disorder: A systematic review of direct comparative studies. Australian & New Zealand Journal of Psychiatry, 52(11), 1030–1049. https://doi.org/10.1177/0004867418799925
Phillips, K. A., & Kelly, M. M. (2021). Body Dysmorphic Disorder: Clinical Overview and Relationship to Obsessive-Compulsive Disorder. FOCUS, 19(4), 413–419. https://doi.org/10.1176/appi.focus.20210012

Παρεμβάσεις

Castle, D., Beilharz, F., Phillips, K. A., Brakoulias, V., Drummond, L. M., Hollander, E., Ioannidis, K., Pallanti, S., Chamberlain, S. R., Rossell, S. L., Veale, D., Wilhelm, S., Van Ameringen, M., Dell’Osso, B., Menchon, J. M., & Fineberg, N. A. (2021). Body dysmorphic disorder: A treatment synthesis and consensus on behalf of the International College of Obsessive-Compulsive Spectrum Disorders and the Obsessive Compulsive and Related Disorders Network of the European College of Neuropsychopharmacology. International Clinical Psychopharmacology, 36(2), 61–75. https://doi.org/10.1097/YIC.0000000000000342
Harrison A, Fernández de la Cruz L, Enander J, Radua J, Mataix-Cols D. Cognitive-behavioral therapy for body dysmorphic disorder: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Clinical Psychology Review. 2016;48:43-51. doi:10.1016/j.cpr.2016.05.007

Ήταν χρήσιμες αυτές οι πληροφορίες;